13 grudnia, w dniu uważanym za najkrótszy w roku, obchodzony jest w Skandynawii Dzień Świętej Łucji. Kult chrześcijańskiej męczennicy wywodzi się z Sycylii. Jej imię oznacza światło (łac. lux) . Święto symbolizuje światło przezwyciężające ciemność.
Dawniej „Świętą Łucją” w rodzinie zostawała najstarsza córka. W białej tunice i w wianku z zapalonymi świecami, budziła rodziców, śpiewając tradycyjną włoską piosenkę „Santa Lucia”, podając kawę, czerwone grzane wino glögg i pszenne, specjalne na tę okazję przygotowywane, ciastka z rodzynkami i szafranem zwane lussekatter.
„Santa Lucia” z obrazami Carla Larssona i pięknym głosem Hayley Westenra wprowadzą nas w świąteczny nastrój- wszak Gwiazdka za pasem!
Źródło: Santa Lucia – Hayley Westenra
Oryginalna pieśń „Santa Lucia” została napisana w 1848 r. Muzykę i tekst (w dialekcie neapolitańskim) ułożył Teodoro Cottrau. Autorem tekstu w języku włoski jest Enrico Cossovich. Tematem tekstu jest nadmorska dzielnica Neapolu Santa Lucia widziana od strony morza. Pieśń śpiewana jest w krajach skandynawskich w Dniu Św. Łucji. Tradycje związane z Dniem św. Łucji obchodzono dawniej także w Polsce. Wierzono, że właśnie 13 grudnia czarownice organizują sabat. Temu wyobrażeniu sprzyjała ciemność krótkiego dnia. Na progach domów kładziono woreczki z ziołami i okadzano obejścia, żeby zniechęcić czarownice do przybycia. Zwracano się z prośbą o pomoc do świętej Łucji, by uchronić się od rzucanych przez nie uroków.
Przestrzegano zasady, aby po odmówieniu wieczornej modlitwy „Anioł Pański” nie wychodzić z domu. Należało także zostawić pieczenie chleba, tkanie i szycie, by nie narazić się na gniew świętej. Matki pilnowały niemowląt w kołyskach, by wiedźmy nie podmieniły ich na brzydkie „odmieńce”. Wieczór w dzień świętej Łucji, podobnie jak andrzejkowy, poświęcony był wróżbom.
Na Śląsku Cieszyńskim wieczorem zapalano lampki olejne i wystawiano je w oknach domów. 13 grudnia w całej Polsce rozpoczynano bezpośrednie przygotowania do świąt Bożego Narodzenia.
Te ludowe wierzenia i zwyczaje zanikły. Obecnie 13 grudnia w Polsce kojarzy się przede wszystkim z wprowadzeniem stanu wojennego w 1981 roku.
Internowani w Kwidzynie działacze opozycji antykomunistycznej ułożyli własny tekst do melodii pieśni „Santa Lucia” z bezpośrednimi odniesieniami do sytuacji politycznej w stanie wojennym.
Źródła:
- https://radiopoznan.fm/informacje/pozostale/13-grudnia-dzien-swietej-lucji
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Santa_Lucia_(pie%C5%9B%C5%84)
- https://bliskopolski.pl/muzyka/piosenki-z-okresu-stanu-wojennego/internowani-w-kwidzynie/santa-milicyja/