Romuald Rosłoński 1880-1956. Śladami wybitnego lwowskiego uczonego i inżyniera. Od podpisu na dokumencie z rodzinnego archiwum po mogiłę na Cmentarzu Rakowickim.
Bednarów, Buczacz, Lwów, Prałkowce nad Sanem, Przemyśl, Kraków, Zagłębie Śląsko-Dąbrowskie, Łódź, ale także Berlin, Charlottenburg i nowojorski Brooklyn – to najważniejsze, ale nie wszystkie stacje wieloletniej i wielokierunkowej działalności znakomitego polskiego hydrologa, Romualda Rosłońskiego. Bezpośrednim bodźcem do odtworzenia życiorysu i drogi naukowej Romualda Rosłońskiego był podpis Profesora znaleziony na dokumencie z rodzinnego archiwum. Profesor zaświadczył własnym podpisem stan posiadania Elżbiety Dobrowolskiej z Dembowskich. Nasze dociekania nasiliły się, gdy na Cmentarzu Rakowickim niedaleko rodzinnego grobowca Dembowskich i Dobrowolskich zobaczyliśmy grób Zofii i Romualda Rosłońskich z wiązanką i zniczem od Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Przemyślu! Niedługo po tym przemyskie MZK wprowadziło linię autobusową do nowo powstałego osiedla im. Romualda Rosłońskiego. Ilekroć widzieliśmy w Przemyślu wyświetlaną na autobusie nazwę przystanku z nazwiskiem Profesora – ogarniała nas ciekawość co do Osoby Profesora i chęć poznania powiązań rodzinnych. Wydawało się nam, że w Przemyślu z łatwością dotrzemy do bliższych informacji o prof. Rosłońskim przez Przedsiębiorstwo Wodociągowe. Ale nie udało się. Być może nie zapukaliśmy do właściwych drzwi. Z czasem w internecie, m.in. na stronach krakowskich uczelni – Politechniki Krakowskiej i Akademii Górniczo- Hutniczej zaczęły pojawiać się opracowania o dorobku Romualda Rosłońskiego.
Niedawno trafiliśmy na kluczową informację, że Archiwum Polskiej Akademii Nauk zakupiło spuściznę Romualda Rosłońskiego od jego żony Zofii w roku 1959.W latach 1980-1984 materiały zostały uporządkowane. Poniżej przytaczamy obszerne fragmenty tego zbioru opracowanego Hannę Dymnicką-Wołoszyńską.
MATERIAŁY ROMUALDA ROSŁOŃSKIEGO (1880-1956) (III–93)
Romuald Karol Rosłoński urodził się 10 lutego 1880 r. w Bednarowie w ówczesnej Galicji wschodniej (później pow. kałuski, woj. Stanisławowskie) jako syn Romana, urzędnika kolejowego i Wilhelminy z Hübnerów. Do szkoły średniej uczęszczał w Buczaczu, a potem we Lwowie, gdzie w r. 1898 w III gimnazjum klasycznym otrzymał świadectwo dojrzałości. Po jednorocznej służbie wojskowej 1898/1899 rozpoczął w październiku 1899 studia na Wydziale Inżynierii Budowlanej Politechniki Lwowskiej (ówczesna nazwa Technische Hochschule in Lemberg), które ukończył w 1904 r. uzyskując dyplom inżyniera. W l. 1903- 1906 był asystentem przy Katedrze Budownictwa Wodnego Politechniki, a równocześnie od r. 1901 pracował zawodowo w Miejskim Zakładzie Wodociągowym we Lwowie. W r. 1906 otrzymał na wniosek Senatu Politechniki Lwowskiej stypendium austriackiego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświaty w celu dalszego kształcenia się za granicą. W l. 1906-1907 studiował budownictwo wodne i przedmioty pokrewne na Politechnice w Berlinie – Charlottenburgu, pełniąc jednocześnie obowiązki asystenta prywatnego u prof. Grantza przy Katedrze Budownictwa Wodnego. Podczas podróży, jakie odbywał po Niemczech, Szwajcarii, Holandii, Szwecji i Norwegii poznawał tamtejsze budowle i zakłady wodne oraz urządzenia kanalizacyjne, m. in. budowę drogi wodnej Berlin– Szczecin. Następnie w l. 1907-1908 przebywał jako stypendysta w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. W Nowym Jorku zapoznał się m. in. z budową kolei podziemnej w Brooklynie i centralnego wodociągu nowojorskiego oraz słuchał wykładów w Columbia University i studiował w Bibliotece Inżynierów Cywilnych. Odbył też kilka podróży dla zwiedzenia ciekawszych obiektów technicznych. Po powrocie do kraju Romuald Rosłoński podjął pracę w lutym 1909 r. w Dyrekcji Budowy Dróg Wodnych w Krakowie, gdzie zatrudniony był przy kanalizacji Wisły, budowie kolektorów i kanału spławnego Zator – Samborek. Jednocześnie w l. 1909-1910 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego matematykę i nauki przyrodnicze –geologię, klimatologię i geofizykę. 16 grudnia 1909 r. otrzymał na Politechnice Lwowskiej tytuł doktora nauk technicznych na podstawie rozprawy O wydajności i oddziaływaniu studzien. Następnie w r. 1911 złożył egzamin przewidziany dla służby administracyjno-technicznej, po czym w r. 1912 uzyskał autoryzację jako rządowo upoważniony inżynier budownictwa. W tym czasie, w r. 1912, powołany został przez Radę Miejską m. Przemyśla na stanowisko kierownika budowy wodociągu miejskiego i kanalizacji, a od r. 1916 był dyrektorem Zakładu wodociągowego w Przemyślu. Następnie w r. 1919 przeszedł do pracy w Państwowym Instytucie Geologicznym (PIG) przy Ministerstwie Przemysłu i Handlu. Początkowo był tam zatrudniony jako hydrolog, 1 stycznia 1924 r. otrzymał nominację na stanowisko kierownika Wydziału Hydrologicznego, przemianowanego później na Hydrogeologiczny, a 21 maja 1927 r. został naczelnikiem tegoż Wydziału. Funkcję tę sprawował do r. 1937, za zgodą Dyrekcji Instytutu mieszkając i pełniąc obowiązki służbowe w Przemyślu. Jednocześnie Romuald Rosłoński utrzymywał nadal łączność z Politechniką Lwowską, gdzie w r. 1925 habilitował się w zakresie hydrologii na podstawie rozprawy p.t. Zbiornik wody gruntowej w Prałkowicach nad Sanem pod Przemyślem (druk. 1924 r.). Od r. 1926 wykładał w tejże uczelni Kurs hydrogeologii na Wydziale Inżynierii Lądowej i Wodnej. Dnia 14 września 1937 r. został mianowany profesorem zwyczajnym i objął II Katedrę Budownictwa Wodnego na tym Wydziale. Od września 1939 r. do końca czerwca 1941 r. był dziekanem Wydziału Inżynierii Instytutu Politechnicznego we Lwowie, od kwietnia 1942 r. profesorem Kursów Technicznych tamże, po czym w lipcu 1944 r. znowu powrócił do Instytutu Politechnicznego. W końcu 1945 r. jako repatriant opuścił Lwów i przeniósł się do Krakowa, gdzie 15 listopada podjął pracę na stanowisku kierownika Katedry Budownictwa Wodnego przy Wydziałach Politechnicznych Akademii Górniczo-Hutniczej (przemianowanych w 1954 na Politechnikę Krakowską). Od półrocza zimowego 1947/1948 wykładał również hydrogeologię, 21 października 1947 został mianowany profesorem zwyczajnym na Katedrze Budownictwa Wodnego II. W ostatnim okresie życia, od 1 sierpnia 1953 r. był kierownikiem Katedry Budowy Zapór i Siłowni Wodnych Politechniki Krakowskiej. Działalność naukowo-badawcza i zawodowa Romualda Rosłońskiego skupiała się na zagadnieniach hydrogeologii teoretycznej i stosowanej oraz hydrotechniki – budowy wodociągów, kanalizacji, dróg, zapór i zbiorników wodnych. Łącząc elementy wiedzy technicznej i przyrodniczej mógł on pracować w dziedzinie stojącej na pograniczu techniki i geologii. Jego dorobek naukowy publikowany w l. 1905-1955 obejmuje ponad 70 prac, z których ok. 50 dotyczy hydrogeologii. Rosłoński jest uważany za twórcę tej gałęzi nauki w Polsce. (…) Inne projekty Romualda Rosłońskiego dotyczyły zaopatrzenia w wodę miast: Przemyśla, Łodzi, Bydgoszczy (rozbudowa wodociągu), Chrzanowa, Fabryki Związków Azotowych w Mościcach i rafinerii nafty w Drohobyczu. Ujęcie wodociągowe dla Przemyśla Rosłoński poprzedził badaniem zbiornika wody gruntowej w Prałkowicach nad Sanem (…)
Zapoznając się z osiągnięciami naukowymi i projektami inżynieryjne Rosłońskiego trudno uwierzyć, że zdołał dokonać tego w czasie swego nie aż tak długiego, bo 73 letniego życia, nie zapominając, że przeżył dwie wojny światowe. Romuald Rosłoński zmarł w Krakowie 4 stycznia 1956 r. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim. We wspomnieniu pośmiertnym czytamy m.in., że ”Profesor Rosłoński był wszechstronnie wykształcony. Oprócz dużej wiedzy zawodowej posiadł biegle kilka języków i był doskonałym matematykiem. (…) Znał doskonale prawie wszystkie występowania wód mineralnych w Polsce. (…) Sylwetka Zmarłego nie byłaby pełna gdyby choć krótko nie scharakteryzować jego osobowości. Do cech Profesora Rosłońskiego należała jego kryształowa prawość, prostolinijność postępowania i wielka odwaga cywilna. „(…) W pracy był pedantycznie dokładny i sumienny, wymagający dla siebie i innych. Życzliwy stosunek do uczniów i współpracowników, chęć przyjścia im z różnoraką pomocą i rada pokrywał niejednokrotnie szorstkością, która jednak mogła zmylić, tylko przy pierwszym zetknięciu. Był bardzo skromny, a imponował tym, którzy się z nim zetknęli , pracowitością, wiedzą, i wielkim doświadczeniem naukowym i praktycznym.”
Odwaga cywilna! Od razu skojarzyliśmy z podpisem Profesora, od którego zaczęły się nasze poszukiwania. Zaiste trzeba było mieć w roku 1947 wielką odwagę, by na kwestionariuszu rejestracji szkód wojennych własnoręcznym podpisem zaświadczyć mienie wdowie po oficerze Wojska Polskiego zamordowanym przez Sowietów w 1941r. w Lwowie
Magdalena Wisiecka, Jerzy Dobrowolski
Kwestionariusz rejestru szkód wojennych
z podpisem Prof. Romualda Rosłońskiego.
1.11.2024.Grób Zofii i Romualda Rosłońskich na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.Okazjonalna chorągiewka Politechniki Krakowskiej, niebieski znicz jak kropla wody. Ale nieodnowiony grób sprawia smutne wrażenie.
Nasze poszukiwania związane z Profesorem Rosłońskim trwają nadal. Osoby, które mogą podzielić się informacjami prosimy o kontakt.
Źródła
https://archiwum.pan.pl/images/zasob/Inwentarze/III_-_93_Romuald_Rososki.pdf
http://www.asgp.pl/sites/default/files/volumes/26_4_353_360.pdf
http://gigw.pl/historia-katedry/romuald-roslonski/ zdjęcie Romualda Rosłońskiego