Zazwyczaj mówimy o „perłach z lamusa” – tym razem to lamus jest drogocenną perłą.
Dwór w Hawłowicach Górnych, z którego po dewastacjach władzy ludowej dotrwały do naszych czasów tylko dwa fragmenty (skrzydło mieszkalne i alkierz) pochodził z pierwszej ćwierci XVIII wieku. Do 1944 roku był własnością rodziny Wolskich herbu Rola. Otacza go zabytkowy XIX-wieczny park krajobrazowy, a cały kompleks leży w malowniczej okolicy Wysoczyzny Kańczudzkiej. Na szczególną uwagę zasługuje parterowy budynek stojący obok pozostałości po dworze – dworski lamus z przełomu XV i XVI wieku, a więc starszy np. od zamków w Krasiczynie i Łańcucie. Obiekt był początkowo dworem wieżowym i posiadał jeszcze jedną kondygnację, o czym świadczą m.in. bardzo grube mury i dwa ciągi kominowe, obsługujące niegdyś piece stojące na parterze i piętrze. Budynek wzniesiony został na skraju wzniesienia przez co posiadał walory obronne, tak bardzo pożądane w tej okolicy często nawiedzanej przez nieprzyjaciela. Z czasem, gdy obok niego powstała nowa rezydencja – odpowiadająca wymogom i gustom kolejnej epoki – budynek stał się lamusem (z niem. Lehmhaus) czyli przechowalnią cennych przedmiotów i dokumentów. Wewnątrz lamusa zachowały się ciekawe malowidła ścienne z lat 1560-1570, przedstawiające m.in. herb rodziny Broniowskich – Tarnawę (krzyż i półksiężyc). Są to zdaniem konserwatorów najstarsze świeckie malowidła na Podkarpaciu. A postać ówczesnego właściciela Stanisława Broniowskiego (+ 1576) – dworzanina królewskiego, dyplomaty i koniuszego medyckiego łączy Hawłowice ze Starzawą, gdzie często rezydował pełniąc ten urząd. Do naszych czasów dotrwały nawet trzy listy stąd właśnie pisane m. in. w sprawie profanacji przez protestantów kościoła w Pruchniku. O tej historii opowiemy w osobnym rozdziale, a teraz powróćmy do hawłowickiego dworu. Ten unikatowy obiekt jest dostępny dla zwiedzających* dzięki uprzejmości właściciela Profesora Mariana Wolskiego, którego wysiłek i wieloletnie starania ocaliły go od zniszczenia. W przyszłym roku otwarta tu zostanie stała ekspozycja prezentująca fragmenty renesansowych i barokowych kafli piecowych, naczyń szklanych i ceramicznych, a także gomółek okiennych należących do wyposażenia tego właśnie dworu (lamusa).
*ZWIEDZANIE Z OPROWADZANIEM po uprzednim kontakcie z Centrum kultury, sportu i turystyki w Pruchniku: 16 628-80-65; 609-887-155; ckpruchnik@interia.pl